Đạo Chăm Bàni là một tôn giáo bản địa độc đáo của người Chăm, tồn tại hàng trăm năm ở miền Trung Việt Nam. Khác với Hồi giáo hay các tôn giáo tổ chức khác, Đạo Bàni Không có giáo lý bằng văn bản, mọi truyền dạy đều được truyền miệng từ đời này sang đời khác, qua các nghi lễ và phong tục tập quán. Đạo Bàni tập trung vào việc thờ cúng tổ tiên, các anh hùng dân tộc, và duy trì mối liên hệ giữa người sống và người đã khuất. Bài viết này sẽ dẫn bạn khám phá chiều sâu của Đạo Bàni, từ triết lý sống đến thực hành tâm linh, để thấy rõ đây là một phần quan trọng của bản sắc văn hóa Chăm.

Người sống và người khuất luôn song hành, mỗi hành động hôm nay là lời nhắn gửi cho thế giới bên kia.

Một trong những đặc điểm nổi bật của Đạo Bàni là tôn thờ tổ tiên và anh hùng dân tộc. Dịp ramâwan – dịp lễ lớn nhất Chăm Bàni, mọi gia đình tổ chức lễ tảo mộ long trọng, họ tổ chức tiệc, gọi người đã khuất về cùng dự tiệc với gia đình . Các anh hùng dân tộc như Po Dam, Po At, Po Klaong Garai… được người Chăm Bàni cũng như Bàlamôn tôn thờ như những vị thần, điều này cũng khẳng định Đạo Bàni là Đạo thờ đa thần.

Khía cạnh cuộc sống sau khi chết trong Đạo Bàni cũng cực kỳ quan trọng. Người chết không bị coi là biến mất hoàn toàn, mà sống song song với người còn sống. Họ tham gia vào đời sống gia đình qua các nghi lễ cúng giỗ, được nhắc đến trong lời cầu nguyện, và ảnh hưởng đến hạnh phúc, tài lộc của con cháu. Niềm tin này tạo nên một hệ thống tương tác liên thế hệ, nơi quá khứ và hiện tại luôn kết nối.

Bàni Không Phải Hồi Giáo

Điều cần nhấn mạnh là Đạo Bàni không phải Hồi giáo, mặc dù có sự giao thoa. Không một người Chăm Bàni nào biết và làm theo kinh Koran; Chăm Bàni hoàn toàn dựa trên truyền thống, ký ức lịch sử, và mối quan hệ tâm linh giữa người sống và người chết, mang đậm bản sắc và thế giới quan Champa. Sống theo Đạo Bàni nghĩa là tôn trọng tổ tiên, gìn giữ làng xóm, và nhận thức rằng mọi hành động hôm nay đều có ảnh hưởng đến linh hồn của thế giới bên kia.

Tác Giả