Người Chăm hiện nay theo ba tôn giáo chính, mỗi tôn giáo mang một sắc thái riêng, phản ánh lịch sử hình thành, sự giao thoa văn hóa và tinh thần đa dạng của cộng đồng Chăm suốt hàng thế kỷ.

Thứ nhất là TÔN GIÁO BÀ LA MÔN – tôn giáo cổ xưa nhất của người Chăm. Đây là sự kế thừa và bản địa hóa từ Ấn Độ giáo, du nhập vào vương quốc Champa từ khoảng thế kỷ thứ hai hoặc thứ ba sau Công Nguyên.

Người Chăm theo TÔN GIÁO BÀ LA MÔN thờ các vị thần trong hệ thống Ấn Độ giáo như Shiva, Vishnu, Brahma, và đặc biệt tôn sùng thần Shiva dưới nhiều hình tượng khác nhau.

Tín ngưỡng này hòa quyện cùng tập tục thờ thần Pô Nagar, Pô Klaung Garai và nhiều vị vua thần của người Chăm, tạo nên một hệ thống đền tháp đặc trưng như tháp Pô Nagar ở Nha Trang, tháp Pô Klaung Garai và tháp Pô Rômê.

Các nghi lễ của TÔN GIÁO BÀ LA MÔN mang tính linh thiêng, có sự tham gia của tầng lớp tu sĩ gọi là Acar cùng những nghi thức tế lễ, dâng cúng và cầu nguyện theo chu kỳ năm.

Thứ hai là TÔN GIÁO BÀ NI, hình thành sau TÔN GIÁO BÀ LA MÔN, là sự giao thoa giữa đạo Bà La Môn cổ và Hồi giáo nhưng đã được người Chăm bản địa hóa sâu sắc.

TÔN GIÁO BÀ NI mang đậm bản sắc dân tộc, vừa giữ những yếu tố của Ấn Độ giáo như lễ cúng tổ tiên và thờ thần linh, vừa tiếp nhận một phần giáo lý của Hồi giáo như cầu nguyện, ăn chay tháng Ramâwan, tôn thờ Allah. Tuy nhiên hệ thống giáo lý và nghi lễ của BÀ NI không giống Hồi giáo chính thống.

Trong cộng đồng này, các chức sắc như Imam, Tip và Acar đảm nhiệm công việc tôn giáo, hướng dẫn tín đồ thực hành nghi thức sinh tử, lễ cúng và lễ tảo mộ truyền thống.

TÔN GIÁO BÀ NI hiện vẫn là nền tảng tâm linh quan trọng của nhiều làng Chăm ở khu vực miền Trung Việt Nam.

Thứ ba là TÔN GIÁO HỒI GIÁO hay còn gọi là Hồi giáo chính thống. Tôn giáo này du nhập vào cộng đồng Chăm muộn hơn, khoảng thế kỷ mười lăm đến mười bảy, chủ yếu qua con đường giao thương với các nước Hồi giáo như Malaysia và Indonesia.

Người Chăm theo Hồi giáo chính thống thực hành nghiêm các giáo luật Qur’an, cầu nguyện năm lần mỗi ngày, ăn chay tháng Ramadan và hướng về thánh địa Mecca. Họ có hệ thống tuon được đào tạo bài bản theo kinh Qur’an và duy trì mối liên hệ văn hóa tôn giáo với cộng đồng Hồi giáo quốc tế.

Ba tôn giáo này tuy khác biệt về giáo lý và nghi thức nhưng cùng tồn tại song song trong cộng đồng người Chăm hiện nay.

Mỗi tôn giáo đều giữ vai trò quan trọng trong việc hình thành bản sắc, duy trì văn hóa, phong tục và mối liên kết cộng đồng của dân tộc Chăm qua nhiều thế hệ.

Cộng Đồng Chăm Việt Nam